Veelgestelde vragen: vadercontact in veilige opvang

In het onderzoek zijn professionals en experts gesproken, daarnaast zijn er ervaringsdeskundigen gesproken in het onderzoek.

In het onderzoek is contact tussen vader en kind in brede zin onderwerp van onderzoek, online contact is daarin meegenomen.

Er zijn diverse ideeën voor vervolgonderzoek. De onderzoekers geven een aantal thema’s mee die relevant zijn voor onderzoek en zelf hebben we als opvangorganisaties daar ook ideeën over. Eerst gaan we met elkaar aan de slag om de huidige onderzoeksresultaten in onze opvangorganisaties te implementeren. In een later stadium gaan we met elkaar bepalen of er vervolgonderzoek komt en op welk thema.  

Het sociaal netwerk van een gezin is van belang in het toewerken naar veiligheid en/of contact tussen vader en kind, in de toepassing van het afwegingskader wordt hier aandacht aan besteed.

Als ondanks alle inspanningen niet voldaan kan worden aan de veiligheidscriteria, beschreven in het afwegingskader, dan kan op basis van de stappen van het afwegingskader de conclusie zijn dat er vooralsnog geen contact tussen vader en de kinderen mogelijk is. In gesprekken met ouders bespreekt de hulpverlener

Ons uitgangspunt is dat omgang voor het kind veilig moet zijn. Als begeleide omgang een voorwaarde is voor veilige omgang, dan kan dit pas uitgevoerd worden als er een geschikte omgangsbegeleider is gevonden. Vanwege het grote belang zullen alle inspanningen die nodig zijn gedaan worden om dit te realiseren. Soms zullen er creatieve oplossingen gevonden dienen te worden. Verschillende opvangorganisaties hebben hier verschillende ervaringen en samenwerkingen in. In sommige gevallen is het ook mogelijk dat familie of netwerkleden hier een rol in spelen, mits dit voldoende veilig is.
Verder kan voor de tussenliggende periode uiteraard worden bekeken of andere vormen van contact op een veilige manier al kunnen plaatsvinden.

Dit is per organisatie en regio verschillend; de vrouwenopvang in jouw regio kan je daar meer over vertellen.

Hier is geen eenduidig antwoord op te geven. Dit verschilt per casus.   

Zolang dit bijdraagt aan het tot stand komen van duurzame veiligheid voor het hele gezin. Hier heeft ook de ouder die het geweld pleegt een rol in. Veiligheid maak je immers samen.

Wij zijn bekend met het UHA en geven er betekenis aan in het hulpverleningstraject, o.a. bij de afwegingen om al dan niet tot vader kind contact te komen.

Wij werken veel samen met de gemeente, waarbij de gemeente allerlei verschillende rollen kan vervullen (o.a. verwijzer, procesregisseur, financier). Daarbij zijn er verschillen per regio hoe hier invulling aan wordt gegeven.

Streven is om ouder en kinderen niet langer dan noodzakelijk in de opvang te laten verblijven, een echte maximum termijn is er niet. Ondersteuning naar een nieuwe woning bieden we bij voorkeur door gebruik te maken van iemands eigen kracht en mogelijkheden. Indien nodig kan er een beroep gedaan worden op de voor de doelgroep vrouwenopvang voorrangsregeling voor het toewijzen van woningen.

Moeders komen inderdaad soms ook zonder kinderen in de opvang terecht. In dat geval wordt – samen met ketenpartners – evengoed onderzocht wat er nodig is voor de veiligheid van alle gezinsleden.

In het onderzoek wordt uitgebreid stilgestaan bij de impact van het contact met vader op de veiligheid van moeder en kind. Uitgangspunt is dat omgang alleen kan als dit veilig kan voor zowel kind als moeder. Lees meer hierover in de handleiding.

Het afwegingskader is bedoeld om af te wegen of vader kind contact veilig kan. Dat gaat over veiligheid voor alle betrokkenen, ook die van moeder. De handreiking maakt duidelijk dat bij een aantal vormen van geweld, zoals bij signalen intiem terreur, er ernstige zorgen zijn waarbij het aannemelijk is dat er langer geen vader-kind contact kan worden opgestart. In het onderzoek en handleiding staan diverse handreikingen hoe hierover in gesprek te gaan met moeder. Denk aan het voortdurend in contact staan met moeder, werken aan een vertrouwensband en samenwerkingsrelatie, handreikingen bij ‘wat als’ op pagina 19-21 van de handreiking.

Deze zijn er nog niet. De onderzoekers geven in hun conclusie en aanbevelingen aan dat het kan helpen een format te ontwikkelen die gebruikt kan worden door professionals op het moment dat ze een onderbouwing moeten schrijven voor een advocaat. Het ontwikkelen hiervan is een uitwerking die nog niet in dit onderzoek is vormgegeven.

Sociale wenselijkheid kan in ieder contact een rol spelen, ook in de werkrelatie professional – client. Het opbouwen van een goede werkrelatie, kennis over de verschillende patronen van huiselijk geweld en  goede gespreksvaardigheden zijn ingrediënten om het afwegingskader effectief te kunnen inzetten. Daarnaast worden er in dit onderzoek handvatten gegeven om de veiligheid in kaart te brengen vanuit verschillende professionals en met alle betrokkenen. Zelfs als een moeder aangeeft omgang tussen vader en kind toe te staan, kan het zijn dat de professionals beoordelen dat dit (nog) niet veilig is. 

In dit onderzoek worden diverse handvatten gegeven om de veiligheid in kaart te brengen vanuit verschillende professionals en met alle betrokkenen. Zelfs als een kind aangeeft omgang tussen vader en kind toe te staan, kan het zijn dat de professionals beoordelen dat dit (nog) niet veilig is.  Dat gebeurt  op basis van de afweging van alle 5 de veiligheidscriteria samen die in kaart gebracht dienen te worden vanuit het oogpunt van alle betrokkenen. Bovendien dient de informatie verrijkt te worden met informatie vanuit ketenpartners.

We verwachten dat de inzet van dit afwegingskader en handreiking ons binnen de vrouwenopvang  helpt om deze inschatting te maken.  Er worden eveneens gesprekken gevoerd met kinderen en een veiligheidsplan voor alle kinderen gemaakt. In dit veiligheidsplan komen de gedragingen van ouders richting de kinderen aan bod.

Het is de expertise van de vrouwenopvang om het geweld en de onveiligheid zorgvuldig te analyseren. De sector maakt gebruik van diverse tools en werkwijzen. Op deze webpagina van de branchevereniging Valente staat een toolbox met daarin de risicotaxatie instrumenten die wordt gebruikt binnen de vrouwenopvang.

Het afwegingskader is hierbij richtinggevend. Als de vijf veiligheidscriteria geen zorgen opleveren, dan is contact tussen vader en kind dus mogelijk.

Het belang van het kind is zeer zwaarwegend, zo lang kinderen geen contact met hun vader willen is er geen contact mogelijk. Wel is het van belang om te onderzoeken wat de redenen zijn waarom kinderen hun vader niet willen zien. Dit kan inzicht geven in de dynamiek tussen vader, moeder en kinderen en (on)mogelijkheden om toe te werken naar veilig en gewenst contact. Meer hierover is te vinden in de handleiding op pagina 20.

Een van de veiligheidscriteria beschreven in het afwegingskader gaat over juridische aspecten, deze worden meegenomen in de afweging. Na beoordeling van de vijf veiligheidscriteria kunnen er besluiten genomen worden over contact tussen vader en kind. Het is van belang om betrokken partijen hierin mee te nemen, denk bijvoorbeeld aan jeugdbescherming of de advocaat om zo gezamenlijk tot een plan te komen waar veiligheid leidend in is.

Dit is casus afhankelijk. Soms kunnen andere partijen hierin een rol spelen, bijvoorbeeld Veilig Thuis of jeugdbescherming. Soms kan er gevideobeld worden met een live tolk aanwezig. Soms wordt er anoniem gebeld. Meerdere opties zijn mogelijk.

De vrouwenopvang heeft geen invloed op welke instanties er bij aanmelding betrokken zijn bij het gezin. Het toepassen van de top3 aanpak helpt wel bij het structureren van de hulp aan het gezin en betekent ook regelmatig dat sommige partners even tijdelijk niet betrokken zijn.  Effectieve hulpverlening vraagt in ieder geval om goede samenwerking tussen alle betrokken instanties en goede regievoering.

Van belang is dat de juiste persoon het eerlijke verhaal vertelt op een manier die past bij de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van het kind. Het is vanwege loyaliteit van belang om dit op een neutrale, niet-beschuldigende manier te vertellen. En ook aan te geven dat dit een beslissing is voor dit moment, maar dat de volgende stappen gezet gaan worden.. En dat dan over … dagen/weken/maanden opnieuw gekeken gaat worden naar de mogelijkheden.

Als het echt niet lukt om (de gezaghebbende) vader te overtuigen van het belang van behandeling van het kind, dan bestaat de mogelijkheid voor de andere ouder om vervangende toestemming aan de rechtbank te vragen. Bij betrokkenheid van jeugdbescherming heeft ook deze hier een rol in.