Generieke Module Naasten (GMN) 2021: de nieuwste handvatten voor betrekken van naasten
Henk-Willem Klaassen is naastenadviseur bij HVO-Querido en schrijft voor Valente een aantal blogs over naastenbetrokkenheid bij cliënten. Lees ook zijn eerste blog over de nieuwe GMN.
‘In tekenfilmpjes zie je wel eens dat er een figuurtje ergens uitspringt en dan enthousiast dingen laat zien. Het liefst zou ik met deze blog uit jouw beeldscherm kruipen en je de volgende vragen willen stellen:
- Ben je op de hoogte van de GGZ standaarden en generieke modules van AKWA?
- Wat staat er volgens jou in de GMN 2016?
- Loopt het naastenbeleid van jouw instelling gelijk op aan de GMN?
- Heeft de GMN ook aandacht voor de bestuurder?
Om je dan vervolgens een korte uitnodigende presentatie te geven. “Inderdaad,” zou ik dan zeggen: “de GMN 2021 is slechts één van de 57 modules en richtlijnen die er gemaakt zijn. Maar volgens mij één van de belangrijkste. Ga maar na, waar zijn wij in ons leven zonder naasten? Hulp verlenen zonder daarbij naasten te betrekken, dat kan toch niet meer in 2021?”
En dan zou er een ‘voice-over’ zijn: “De GMN 2016 had de pech dat in die tijd er volgens een model gewerkt moest worden waardoor de module misschien wel onleesbaar werd. Misschien is dat de reden dat de afgelopen vier jaar maar heel weinig hulpverleners en bestuurders in het land de GMN kenden. Laat staan dat alle GGZ-instellingen hun naastenbeleid hebben aangepast op de module (ongeveer vijf GGZ-instellingen refereren op hun website aan de GMN in hun naastenbeleid).”
Het uitgangspunt van de GMN 2021 verschilt nauwelijks van de vorige versie: ‘De GMN draagt bij aan de erkenning van de rol die naasten hebben in het herstelproces van mensen met psychische of verslavingsproblematiek. Deze problematiek raakt niet alleen de patiënt, maar ook de naasten.’ Maar de module heeft verder een flinke revisie ondergaan, en heeft verschillende materialen om het uitgangspunt in praktijk te brengen.
Ik zou je de nieuwe samenvattingskaart willen laten zien, een infographic, waarop je in een oogopslag ziet wat er van de cliënt, de naaste, de hulpverlener en van de bestuurder wordt verwacht. Ik zou willen dat je nog langer naar de kaart zou kijken dan dat ik hem voor je zou houden.
Om daarna te kijken naar een zestal werkkaarten. Het liefst zou ik over elke kaart kort iets willen zeggen, zoiets als:
De werkkaart Samenwerken en ondersteunen: “Kijk, 7 handige richtlijnen, die uitgangspunt zijn voor het naastenbeleid, kijk even naar die stripfilm (3 minuten)! En die infographic over hoe je als hulpverlener naar naasten kan kijken: wie zijn de naasten, is de naaste in evenwicht? In welke fase verkeert de naaste?
En dan ga ik vlug naar de volgende werkkaart: wat heeft de naaste nodig? Ik zou je willen uitdagen om deze voor je eigen regio in te vullen, zodat het voor de hulpverlener en de naaste duidelijk is wat er zoal is. In Amsterdam hebben we aan de hand hiervan een geweldige lijst, waarin alle ondersteuners aangegeven dat ze voor onze naasten beschikbaar zijn, echt geweldig.
Vervolgens heb ik te kort tijd om de werkkaart triadisch werken te laten zien, met bijvoorbeeld met 6 tips, zoals het inzetten van eigen naastenervaring door hulpverleners (of daar over na te denken).
Ik hoor tijdens elke training weer de vraag: Wat als de patiënt samenwerking met de naaste afhoudt? Nou, daar is nu ook een werkkaart voor: vooral doorvragen en uitleggen.
En dan zijn er nog twee. Samenwerken en privacy. ‘De ingewikkeldste? We willen samenwerken en daarvoor hebben we elkaar nodig, en dat kan niet zonder het onthouden van informatie. Lees de zorgvuldige eisen, maar schiet niet te ver door in die privacy.
En dan kom ik bij de laatste, misschien nog belangrijker dan alle zes voorgaande: Naastenbeleid. De bestuurder moet de triade faciliteren, door onder andere scholing te organiseren.
Ik kon niet echt uit je scherm kruipen, maar heb ongeveer zes minuten leestijd van je gevraagd. Mijn vurige hoop is dat je nieuwsgierig geworden bent, en misschien ook wakker geschud. Er is werk aan de winkel! Het streven is dat alle hulpverleners en bestuurders door deze zes minuten uitgedaagd worden om zich de handvatten eigen te maken.
En nee, eigenlijk verschillen ze niet heel veel met het boek dat Els Borgesius in 1994 schreef: ‘Hulpverleners en familie, partners in de zorg’. Maar het verschil is nu wel dat het een module is die door alle beroepsverenigingen is geautoriseerd. Dat we met zijn allen ook door naasten erop gewezen kunnen worden dat we de naaste serieus moeten nemen, dat we de cliënt moeten uitleggen wat het belang is van de naaste betrekken, dat het betrekken uiteindelijk heel veel op kan leveren. Dat we met het betrekken van die naaste de ggz ook een menselijker gezicht geven. Dat niemand meer kan zeggen, ik heb er geen actieve herinnering aan.’
Om het je nog makkelijker te maken: hier alle linkjes
Generieke Module Naasten (GMN):
https://www.ggzstandaarden.nl/generieke-modules/samenwerking-en-ondersteuning-naasten-van-mensen-met-psychische-problematiek/introductie
Infographic: Handvatten voor naasten: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/cedeadc1b81d4e88a1154f1eba2ec7e5.pdf
Samenvattingskaart: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/e8109ce556e7cb86dc43fb1fbaf1027c.pdf
Werkkaart samenwerken en ondersteunen naasten: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/bc35ea98f2ba5b06f5f379b6df91c434.pdf
Werkkaart wat heeft een naaste nodig: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/81d80e3b75938f2bfd0620659a7d6661.pdf
Werkkaart privacy: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/d2278291224f38267811b851c612e5ad.pdf
Werkkaart naastenbeleid: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/0a22da40510f8adc3943d463ea2276ad.pdf
Werkkaart triadisch werken: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/669fa3f2923208147a14d1b4dee4c5d0.pdf
Werkkaart patiënt houdt naaste af: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/04b602f36e354a157dc3b3ed57ca629e.pdf
Over de auteur: Henk-Willem Klaassen is naastenadviseur bij HVO-Querido en is met een projectteam verantwoordelijk om een actueel naastenbeleid handen en voeten te geven. Daarnaast geeft hij via zijn bedrijf Naast en betrokken ggz-instellingen adviezen en biedt trainingen en workshops aan, om zijn kennis en kunde over te dragen aan hulpverleners en ggz-instellingen. Voor Valente schrijft hij met enige regelmaat blogs over het betrekken van naasten, die vind je hier.
Contact? henk.willem.klaassen@hvoquerido.nl en www.naastenbetrokken.nl