Memo Valente aan VWS: meer aandacht voor kinderen in het nieuwe rapport ‘Kinderen uit de knel’

De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) publiceerde eind 2023 het rapport ‘Kinderen uit de knel’. Dit rapport benadrukt het belang van een kindvriendelijke benadering in alle aspecten van beleid en samenleving. Valente heeft gereageerd op het rapport met een memo gericht aan het ministerie van VWS. In deze memo onderschrijft Valente de bevindingen van het RVS-rapport en identificeert zij de belangrijkste aandachtspunten en knelpunten, evenals mogelijke oplossingen.

Algemene reactie van Valente

Valente reageert positief op het rapport en prijst de brede adviezen, die zowel landelijk beleid als lokale uitvoeringsorganisaties omvatten. In het bijzonder waardeert Valente de focus op preventie, waarbij het belang van het kind centraal staat in situaties waar het mis kan gaan. Valente benadrukt dat dit een gezamenlijk proces is waarbij niet alleen jeugdzorg betrokken is, maar ook andere levensdomeinen van ouders en sterke sociale netwerken een cruciale rol spelen.

Belangen van kind en ouders centraal

Valente deelt het standpunt van het rapport dat het belang van het kind centraal moet staan, maar benadrukt dat dit vaak onlosmakelijk verbonden is met het belang van de ouders. Er zijn situaties waarin de belangen van kinderen en ouders in conflict kunnen komen, maar ook gevallen waarin het welzijn van ouders direct invloed heeft op dat van het kind. Een voorbeeld is een kind in de vrouwenopvang, dat recht heeft op omgang met de vader, maar als deze omgang de veiligheid van de moeder schaadt, kan dit uiteindelijk schadelijk zijn voor het kind. Ook bij complexe echtscheidingen moet rekening worden gehouden met mogelijke controle, dwang en agressie, wat het noodzakelijk maakt om de stem van het kind te horen.

Systeemgerichte, integrale hulp

Valente benadrukt de noodzaak van een systeemgerichte en integrale aanpak van hulp en preventie. Vrouwenopvangorganisaties merken dat huiselijk geweld in verschillende patronen voorkomt en dat een integrale aanpak noodzakelijk is om het geweld duurzaam te stoppen. Het juiste moment, de juiste volgorde en de juiste interventies zijn cruciaal in dit proces.

Een goed voorbeeld van integrale hulp is Switch, een programma waarbij hulpverleners uit verschillende disciplines samenwerken in één behandelteam. Switch richt zich op gezinnen waar geweld al jaren of zelfs generaties lang speelt. Dit programma heeft een positieve impact op de veiligheid van gezinnen en levert zelfs maatschappelijke besparingen op de lange termijn op.

Financiering en samenwerking

Valente wijst op enkele knelpunten die het implementeren van systeemgerichte hulp bemoeilijken. Zo maakt de huidige financieringssystematiek het moeilijk om integraal te werken vanwege verschillende financieringsstromen met eigen eisen en beperkingen. Daarnaast zijn gemeenten vaak terughoudend met investeren in nieuwe initiatieven, omdat deze op korte termijn duurder kunnen zijn.

Een ander knelpunt is de lange wachtlijsten in de volwassen GGZ, jeugd GGZ en Jeugdzorg. Deze belemmeren de timing en volgorde van hulp aan gezinsleden, wat essentieel is voor het succes van een systeemgerichte aanpak. Ook noemt Valente het woonplaatsbeginsel jeugd als knelpunt en verwijst Valente naar lopende gesprekken hierover met VWS, VNG en Jeugdzorg Nederland.

Preventie van dakloosheid van gezinnen

Valente signaleert een toename van het aantal gezinnen dat aanklopt bij de maatschappelijke opvang. Volgens de branchevereniging heeft de overheid de plicht om een veilige omgeving te creëren waarin kinderen zich goed kunnen ontwikkelen en ongestoord kunnen opgroeien. Wanneer gezinnen dakloos raken, faalt de overheid in deze taak. Valente vraagt daarom het Rijk om de preventie van dakloosheid bij gezinnen als topprioriteit te stellen.

Belangen van kinderen in beeld

Het centraal stellen van de belangen van kinderen in de context van maatschappelijke opvang en beschermd wonen is uitdagend omdat deze organisaties doorgaans werken met volwassen cliënten. Valente benadrukt dat organisaties moeten samenwerken met specialisten en dat tijd en kennis essentieel zijn om de juiste beslissingen te nemen. De branchevereniging vraagt daarom om meer aandacht, opleiding en middelen om deze benadering te realiseren.

Oproep aan het Rijk

Valente roept het Rijk op om integrale bekostiging door gemeenten en zorgaanbieders optimaal te faciliteren, evenals grondig onderzoek te doen naar systeemgerichte, integrale financiering om de wachtlijstproblematiek aan te pakken. Tot slot vraagt Valente om aandacht voor het ontwikkelen van aanbod voor plegers van huiselijk geweld, omdat dit essentieel is om geweld duurzaam te stoppen.

Met deze memo wil Valente bijdragen aan een beleidsreactie van het ministerie van VWS die het belang van het kind centraal stelt en een holistische benadering van hulpverlening bevordert.

Contact hierover?