Nederlandse vrouwenopvang in internationaal perspectief: op naar Sydney
Wat levert deelname aan een internationaal congres op voor de vrouwenopvang in Nederland? Van 15 t/m 18 september vindt in Sydney, Australië, het 5th World Conference of Women’s Shelters plaats. Dit wereldcongres trekt vele internationale bezoekers die zich inzetten voor vrouwenopvang. Ook Nederland is vertegenwoordigd: een delegatie van organisaties, waaronder Valente en haar leden Moviera, Blijf Groep, Sterk Huis en Kwintes, reist af naar Sydney.
We spraken met Essa Reijmers (Valente) en Ellen Coleman (Moviera). Beiden verzorgen een workshop tijdens het congres. We vroegen hen waarom ze deelnemen, welke kennis ze willen delen met hun internationale collega’s en wat ze hopen mee terug te nemen naar Nederland.
Ellen, kun je iets vertellen over je werk bij Moviera?
Ellen: Moviera staat bekend als een organisatie die werkt met slachtoffers en plegers van huiselijk geweld, maar we hebben ook een heel mooi team van zorgcoördinatoren mensenhandel. We zijn in totaal met zeven mensen: vijf in Gelderland en twee in regio Utrecht. Het is een dynamische, uitdagende baan in een complex werkveld.
We hebben een hele drukke zomer achter de rug wat de werkdruk aanzienlijk verhoogde, maar tegelijkertijd een goed teken is: mensen herkennen steeds beter de signalen van mensenhandel en weten ons te vinden. Daar hebben we als team de afgelopen jaren flink in geïnvesteerd: voorlichting geven, netwerken en laagdrempelig proberen te zijn.
Je gaat mee met de Nederlandse delegatie naar de 5WCWS in Sydney én je gaat daar een workshop verzorgen. Waar gaat die over?
Ellen Coleman: “Mijn workshop gaat over het belang van het (h)erkennen van zowel verschillen als overeenkomsten tussen slachtoffers van huiselijk geweld en mensenhandel. Dit is essentieel om zo het juiste beschermingsniveau (bijv. als er een crimineel netwerk achter zit i.p.v. één ex), passende zorg (bijv. gespecialiseerde opvang en traumabehandeling) en gespecialiseerde juridische ondersteuning (bijv. B8-regeling) in kaart te brengen en de juiste ketenpartners hierbij te betrekken.
Daarna geef ik een praktijkvoorbeeld en nodig ik deelnemers uit om hun ervaring te delen. Deze vraag heeft betrekking op hulpverlening bieden als iemand andere ideeën heeft over veiligheid, wat hen zou helpen en wat volgens hen acceptabel is.”
Essa Reijmers, beleidsadviseur vrouwenopvang bij Valente: “Ik presenteer in die workshop landelijke gegevens over opvang en toegankelijkheid. In Nederland is er een groot tekort aan specifieke, direct toegankelijke opvangplekken voor slachtoffers van mensenhandel. In mijn bijdrage schets ik de complexe landelijke context waarbinnen Ellen en haar collega zorgcoördinatoren hun werk doen.
Daarnaast verzorg ik een presentatie over het onderzoek Waar geweld uit beeld raakt, samen met collega’s van Blijf Groep en Sterk Huis. Dat gaat over omgang en gezag: in Nederland blijkt – en dat is best schokkend – veiligheid van de vrouw en haar kinderen nauwelijks een rol te spelen bij beslissingen hierover.”
Waarom zijn deze onderwerpen geschikt voor een internationaal platform?
Essa: “Omdat mensenhandel een internationaal en letterlijk grensoverschrijdend vraagstuk is. Internationale contacten zijn daarbij cruciaal: in het belang van cliënten die soms terug moeten of informatie nodig hebben uit hun land van herkomst ‘én in het belang van opsporing en om ervoor te zorgen dat cliënten beschermd worden in hun rechten.”
Ellen: “Omdat mensenhandel vaak een internationaal fenomeen is: door oorlogen, politieke onrust en armoede in andere landen en de vraag naar goedkope arbeid en sekswerk en de invloed hiervan op migratiestromen en de daarmee gepaarde kwetsbaarheid voor mensen om in uitbuitingssituaties te komen. We hebben ook te maken met slachtoffers van grensoverschrijdende criminele organisaties.
Buitenlandse slachtoffers hebben soms een heel ander beeld bij wat de politie wel of niet kan doen, verwachtingen qua hulpverlening, opvattingen over wat acceptabel is en wat niet. Door ervaringen, kennis en opvattingen over bijvoorbeeld hulpverlening uit te wisselen met internationale collega’s kunnen we veel leren.”
Essa: “Het onderwerp omgang en gezag raakt direct aan verplichtingen uit internationale mensenrechtenverdragen zoals het Verdrag van Istanbul. Bovendien is het onderzoek geïnspireerd door een eerder Italiaans onderzoek. Vergelijkend onderzoek in meerdere landen kan ons helpen om de lobby op landelijk én Europees niveau te versterken.”
Wat kunnen andere landen leren van hoe wij dit in Nederland aanpakken?
Essa: “Ik denk dat het werk van de zorgcoördinatoren, die landelijk met elkaar verbonden zijn, interessant is voor anderen. Daarnaast denk ik dat de manier waarop Valente onderzoek, praktijk en beleid bij elkaar brengt ook interessant is.”
Ellen: “Ik denk dat andere landen kunnen leren van de combinatie van factoren die in Nederland gelden: gespecialiseerde politieteams (TMM), een multidisciplinaire aanpak (zorg/opsporing/beleid), een Nationaal Rapporteur Mensenhandel en nationale publieke campagnes voor bewustwording. Onze rol is daarbij vrij uniek. We zijn onafhankelijk maar werken als een soort spin in het web en proberen de lijntjes kort te houden tussen zorg, veiligheid en beleid, met de belangen van het slachtoffer als uitgangspunt. Dit maakt dat we vrij solistisch werken maar tegelijkertijd ook echte teamplayers moeten zijn omdat we de betrokkenheid van ketenpartners nodig hebben.”
Wat hoop je op te halen tijdens de conferentie?
Essa: “Ik wil inspiratie opdoen over hoe we het in Nederland eenvoudiger én effectiever kunnen organiseren. In vergelijking met veel andere landen zijn wij nog altijd onmetelijk rijk, maar de manier waarop we de hulp hebben ingericht is heel gefragmenteerd, op alle niveaus. Hierdoor is het voor mensen die hulp of opvang nodig hebben een woud geworden waar zij zich een weg doorheen moeten banen, op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Ik hoop bestaande contacten te hernieuwen en nieuwe contacten te leggen waar onze leden voordeel van hebben.”
Ellen: “Mooie, zinvolle connecties met collega’s uit andere landen! En inspiratie op kunnen doen van collega’s die minder middelen hebben en daardoor – vermoed ik – creatiever en efficiënter werken. Ik ben ook benieuwd naar de workshops waar de focus ligt op non-verbale interventies bij slachtoffers van geweld, wat erg leerzaam kan zijn voor ons.”
Meer informatie
Benieuwd naar de workshop die Ellen en Essa samen geven tijdens het congres?
Download hier de Engelstalige presentatie.
Meer weten over het congres? Bezoek hier de website
Lees ook: Recht op omgang boven veiligheid van vrouwen en kinderen: een vorm van institutioneel geweld?
Lees ook: Essa Reijmers: ‘Veilige omgang? Het is nu vooral het probleem van de cliënt zelf’