Onderzoek Valente toont aan: de oplossing van psychische problemen begint in het dagelijks leven
Het aantal mensen in onze samenleving met een psychische aandoening stijgt. Zo bleek ook uit recent onderzoek van Trimbos. Valente ziet deze zorgwekkende ontwikkeling met lede ogen aan en organiseerde zelf een onderzoek naar hoe de inzet van maatschappelijke ggz hier verandering in kan brengen.
Wat verstaan we onder maatschappelijke ggz?
Maatschappelijke ggz staat voor herstelgerichte begeleiding waarbij mensen met (tijdelijke) psychische kwetsbaarheid worden ondersteund bij hun deelname aan de samenleving. Het richt zich op maatschappelijk herstel, inclusie en kwaliteit van leven, waarbij mensen niet worden gedefinieerd door hun psychische kwetsbaarheid, maar worden erkend in hun mogelijkheden en veerkracht.
De maatschappelijke ggz is een onmisbare pijler in de beweging van zorg naar gezondheid. Herstelondersteunende begeleiding, inloopvoorzieningen, community building en ervaringsdeskundigheid vormen al jaren de basis van het werk van maatschappelijke ggz-organisaties. Daarmee wordt verergering van problematiek voorkomen, wordt terugval beperkt en wordt gewerkt aan blijvende stabiliteit. Dat is preventie in de praktijk: dichtbij mensen, dichtbij hun netwerk.
Welke uitdagingen zien we?
Valente ziet de volgende uitdagingen in zorg en welzijn in ons land:
- Er is een groeiend beroep op zorg in veel sectoren, in combinatie met groeiende personele tekorten.
- Zorgbudgetten staan onder druk, zijn moeilijk beheersbaar, en de zorg is complex georganiseerd.
- De effecten van woningtekort zijn voelbaar.
Wat daarbij komt: het Trimbos-instituut presenteerde onlangs NEMESIS-data waaruit blijkt dat ruim 275.000 Nederlanders jaarlijks voor het eerst een psychische aandoening ontwikkelen. Vooral jongvolwassenen (18–24 jaar) springen eruit: 1 op de 4 krijgt binnen drie jaar te maken met depressie, angst of verslaving. Volgens Valente komen deze cijfers niet uit het niets en is de trend zorgwekkend.
Het huidige systeem is vooral gericht op behandelen wanneer het misgaat, terwijl problemen veel eerder ontstaan: in de thuissituatie, op school, op het werk, online en in de wijk.
NEMESIS onderzoek Trimbos
Het aantal volwassenen dat voor het eerst in het leven een depressieve stoornis, angststoornis of alcohol- of drugsstoornis krijgt, is de afgelopen 12 jaar sterk gestegen. Ruim 1 op de 10 (11%) Nederlandse volwassenen (18-75 jaar) ontwikkelt over een periode van 3 jaar voor het eerst in hun leven een psychische aandoening. Dat zijn 275.000 volwassenen per jaar. Dit blijkt uit het landelijke NEMESIS onderzoek van het Trimbos-instituut onder 4,688 mensen. Ook jongeren krijgen vaker te maken met een psychische aandoening
“Psychische problemen ontstaan niet in een behandelkamer, maar in het dagelijks leven van mensen. Daar begint ook de oplossing,” – Maarten Hijink, directeur Valente.
Investeren in leefomgeving, herstel en community wérkt
De genoemde uitdagingen vragen om een andere aanpak. Daarom onderzocht Valente wat écht werkt. We lieten de vier pijlers van de maatschappelijke ggz onderzoeken op effectiviteit. Deze onderzoeken laten zien dat de aanpak van de maatschappelijke ggz via community living, herstelvoorzieningen, hybride begeleiding en samenwerking met informele zorg, effectief is én aantoonbaar resultaten oplevert.
De resultaten
Community Living: sterke gemeenschappen voorkomen crisis
- Vermindert bij 40% van de cliënten jaarlijks twee crisisopnames,
- Bij 30% van de cliënten worden behandeltrajecten gemiddeld 20% korter
- Bewoners ondersteunen elkaar wekelijks gemiddeld 4 uur, wat isolatie doorbreekt
Download hier de eindrapportage Community L:iving (pdf)
Herstelvoorzieningen: herstelgerichte ondersteuning vóór de specialistische zorg
- Voorkomt instroom in zwaardere zorg
- Verkleint terugval en laat mensen professionele zorg afbouwen
Download hier de eindrapportage Herstelvoorzieningen (pdf)
Hybride begeleiding: digitale nabijheid op momenten dat het ertoe doet
- Voorkomt bij 2% van de wachtlijstcliënten een crisisopname
- Bespaart €1.725 per cliënt + €575 aan reistijd
Download hier de eindrapportage Hybride begeleiding (pdf)
Informele zorg & community support: problemen opvangen voor het zorg wordt
- Levert €7.763 besparing op per cliënt per jaar
- Versnelt doorstroom naar zelfstandigheid bij 10% van de cliënten
Download hier de eindrapportage Informele zorg (pdf)
Deze aanpak ontlast de overbelaste ggz
Deze cijfers zijn gebaseerd op praktijkvoorbeelden uit het hele land. Effecten verschillen per doelgroep en praktijkvoorbeeld, maar de kracht van de maatschappelijke ggz is eenduidig: inclusieve, herstelgerichte en preventieve ondersteuning – met oog voor het hele netwerk en de leefomgeving – voorkomt zwaardere zorg.
Verkort de wachtlijst: de aanpak van de maatschappelijke ggz verlaagt de druk op de gespecialiseerde ggz en draagt direct bij aan het verkorten van wachttijden.
“We houden mensen uit crisis door aanwezig te zijn in hun dagelijks leven; niet door te wachten tot iemand zich meldt bij een instelling.” – Edwin ten Holte, voorzitter netwerk maatschappelijke ggz.
“De aanpak van de maatschappelijke ggz is de juiste richting voor een mentaal gezond Nederland” – Fleur van Eeden, coördinator netwerk maatschappelijke ggz.
Kom meer te weten over de successen van de maatschappelijke ggz
Meer weten over hoe wij en onze leden ons inzetten in de maatschappelijke ggz?
Bekijk het dossier maatschappelijke ggz
Bekijk de toekomstscenario’s beschermd wonen en begeleiding (video)
Bekijk ook:
De vier maatschappelijke business cases over de maatschappelijke ggz
Een overzicht van Valente-leden dat werkzaam is binnen de maatschappelijke ggz
In contact komen met Valente en haar leden om de best werkende praktijkvoorbeelden van maatschappelijke ggz te bespreken of in werking te zien? Neem contact op met Maarten Hijink (directeur) of Fleur van Eeden (coördinator netwerkmaatschappelijke ggz).