Pawel kwam werken in Nederland: van werving en selectie naar dakloosheid
Samen met FNV en de Valente-werkgroep dakloze EU-burgers (Nationaal Actieplan Dakloosheid) maakt Valente zich sterk voor een betere positie van arbeidsmigranten. We brachten in kaart hoe iemand, vaak vanuit Oost-Europa, in Nederland terecht komt om te werken maar uiteindelijk ontslagen en onverzekerd op straat belandt.
Dit is het verhaal van Pawel (25) (fictieve naam), een alleenstaande man uit Polen. Het verhaal van Pawel is samengesteld uit de verhalen van diverse écht arbeidsmigranten, die voor het overgrote deel uit Oost-Europa komen. In Nederland zijn er 800.000-900.000 arbeidsmigranten aan het werk. 250.000 van hen zijn dakloos geraakt. Gebrekkige wetgeving en misstanden bij uitzendbureaus en werkgevers zijn hiervan de oorzaak.
Werving & selectie
Pawel is alleenstaand, zonder kinderen en heeft beperkt contact met zijn familie. De middelbare school heeft hij afgemaakt maar verder heeft hij geen opleiding. Hij wil bijverdienen, maar dat kan niet in Polen. Hij heeft beperkt sociale contacten, dus de stap om naar Nederland te komen is klein. Via Facebook heeft hij gezien dat je goed kunt verdienen in Nederland. 500 euro per week via een uitzendbureau. Het uitzendbureau komt betrouwbaar over, het is groot en heeft een goede website. Dus reageert hij op een vacature voor orderpicker. Hij wordt uitgenodigd om op het kantoor in Polen te komen.
Contract en vertrek
Hier tekent hij een Poolstalig contract en de volgende dag mag hij met de bus van het uitzendbureau naar Nederland.
Pawel leest het contract en ziet geen gekke dingen. Hij is blij. Helemaal omdat hij ook huisvesting krijgt. Hiervoor tekent hij een huurcontract. Op de foto’s die hij te zien krijgt, ziet de locatie er mooi en schoon uit.
Eerste dagen
Pawel reist naar Nederland. Hij wordt naar zijn huisvesting gebracht, op een park. Hij krijgt daar een klein appartement toegewezen. Op zijn slaapkamer staat alleen een bed, en hij deelt het huis met een collega. Er is weinig privacy.
De eerste twee weken is er nog geen werk te doen, maar daarna kan hij aan de slag in een distributiecentrum. Het is zwaar en de werkdruk is hoog, hij wordt opgeroepen wanneer het moet. Pawel kent niemand en is vooral hele dagen met zijn collega’s. Er is weinig privacy en er wordt regelmatig een controle in de woning gedaan door de huiseigenaar. Het terrein van het park waar de woning is, is afgesloten, dus Pawels vriend in Nederland kan niet langskomen om hem op te zoeken.
Hij vindt zijn collega (die samen met hem woont) minder leuk, omdat die veel drinkt en geluid maakt en er zitten muizen in de woning. ‘s Nachts slaapt hij daardoor minder goed, waardoor hij moe naar werkt gaat. Dit gebeurt dag in dag uit.
Eerste loonstrook
Na vier weken krijgt Pawel zijn eerste loonstrook. De 500 euro per week blijkt een bruto bedrag te zijn. Netto is het lager en bovendien worden alleen de twee weken dat hij werk kreeg betaald. Verder trekt het uitzendbureau huur af en zijn er servicekosten. Onderaan de streep blijft een negatief bedrag over. Na een maand in Nederland heeft Pawel schulden in plaats van salaris.
Ontslag
Pawel werkt nu al enige tijd voor deze werkgever, maar hij trekt het niet meer door de hoge werkdruk. Hij heeft veel last van zijn schouder en werkt daardoor trager. Zijn coördinator weet dit, maar het werk moet ook gedaan worden. Pawel wil zich niet ziekmelden, omdat hij bang is dat hij dan niet meer opgeroepen wordt. Schulden heeft hij inmiddels niet meer, maar hij houdt elke maand weinig over. De werkdruk en targets zijn heel hoog. Veel arbeidsmigranten werken hun lichaam kapot. Pawel kan de extreem hoge targets niet meer halen en wordt na een jaar werken ontslagen.
Medische problemen
Pawel mag nog vier weken in zijn woning verblijven, hij weet niet waar hij daarna naartoe moet. Hij is verdrietig en teleurgesteld. De blessure aan zijn schouder blijkt erger dan hij dacht, maar hij weet niet hoe hij naar de dokter moet. Bovendien weet hij niet hoe de betaling van de arts gaat en heeft hij geen zorgverzekering. Hij heeft pijn en is moe, waardoor hij op dit moment nog geen nieuwe baan zoekt en hij overziet niet hoe hij dat moet doen vanuit Nederland.
In deze week gaat zijn overige geld op aan boodschappen en houdt niets meer over.
Huisuitzetting
Na die vier weken moet Pawel vertrekken, maar hij weet niet waarnaar toe, en heeft niemand om naartoe te gaan. Hij had er niet op gerekend terug te moeten en heeft hier geen geld voor. De Poolse vriend die hij had, is verhuisd. Toch vertrekt hij, want hij heeft ook gehoord van ontslagen collega’s die met geweld uit hun huis werden gehaald.
In de omgeving is niet zo veel en mensen kijken hem raar aan, dus hij trekt door naar de stad. Die is groot en onbekend, en hij kent er niemand. Dus hij gaat op een bankje op het station zitten. Wachten.
Verdwenen
Hij valt in slaap. De volgende dag wordt hij wakker gemaakt door twee vreemden. Het is de politie. De agenten vertellen hem dat hij daar niet mag slapen en moet vertrekken. Ze geven hem een boete. Dan vertellen de agenten hem dat er een dagopvang voor dakloze mensen is. Ze bellen de veldwerkers, zij komen hem ophalen en brengen hem naar een inloop. Hij mag eten, drinken, douchen, maar moet na sluitingstijd vertrekken en buiten slapen. Pawel ontdekt dat hij tijdens zijn eerste nacht buitenslapen beroofd is van zijn paspoort, portemonnee en telefoon. Daardoor kan hij niet in de EU-opvang verblijven. Daar heb je een paspoort voor nodig, zegt de medewerker. Als de medewerkers van deze opvang op de hoogte waren van de Checklist gelijke behandeling EU-burgers, hadden ze daarin kunnen lezen dat Pawel recht heeft op hulp en opvang.
Waar Pawel nu is, weten we niet.
Download de infographic
Van de route die een arbeidsmigrant aflegt ‘van werkzoekende naar dakloos’ hebben we samen met FNV een infographic gemaakt. Deze is hieronder te downloaden.
Commissiedebat 11 september 2025
Op 11 september 2025 voert de Tweede Kamer een commissiedebat over Arbeidsmigratie. Valente stuurde een brief aan de Kamer waarin we dringend aandacht vragen voor volgende vijf punten. Lees hier onze Kamerbrief