Dossier: doorbreken van intergenerationele overdracht
Mensen die te maken hebben (gehad) met ingrijpende gebeurtenissen, zeker in hun jeugd, kunnen daar hun hele leven negatieve gevolgen van ondervinden. Onze leden – die vrouwenopvang, maatschappelijke opvang en beschermd wonen bieden – zien in de praktijk dat hun cliënten áltijd ontwrichtende gebeurtenissen hebben meegemaakt in hun jeugd. Het risico is bovendien groot dat ook hun kinderen hier de gevolgen van ondervinden. Dit heet ‘intergenerationele overdracht’.
Leden van Valente zien het als hun opdracht om deze spiraal waar gezinnen in zitten, te doorbreken. Dit doen zij door in te zetten op voorkomen, vroegtijdig ingrijpen en ondersteunen bij herstel.
Ons doel:
In 2030 zijn de effecten van het toepassen van de kennis over het doorbreken van sociaal-maatschappelijke kwetsbaarheden van generatie op generatie zichtbaar in een afname van hulpvragen.
Aan de slag
Het doorbreken van intergenerationele overdracht is een complexe opgave. Het position paper van Valente biedt een kompas voor organisaties om hiermee aan de slag te gaan.
Praktische hulpmiddelen doorbreken intergenerationele overdracht
- Een kind krijgen verandert je leven. Iedereen moet die keuze bewust en vrijwillig kunnen maken – zeker mensen in een kwetsbare positie. Nu Niet Zwanger (NNZ) helpt cliënten en traint professionals in het voeren van open gesprekken over kinderwens, seksualiteit en anticonceptie.
- De eerste 1000 dagen van het leven van een kind zijn cruciaal voor een veilige hechting met de ouders. Het programma Kansrijke Start ondersteunt professionals bij het bereiken van (aanstaande) ouders voor, tijdens en na de zwangerschap. Bijvoorbeeld in de opvang.
- De meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling helpt professionals met het signaleren en handelen bij (vermoedens van) huiselijk geweld of kindermishandeling.
- De methodiek Ruggensteun zorgt voor een goede samenwerking tussen de ouder(s), school en de begeleiding vanuit de maatschappelijke opvang, met als doel gezamenlijk passende steun aan het kind te bieden en te helpen stress te verminderen.
- De Kindcheck is onderdeel van de Wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Doel van de Kindcheck is om meer kinderen in beeld te brengen die ernstig risico lopen mishandeld of verwaarloosd te worden.
Kwaliteitseisen aan opvang en begeleiding
Leden van Valente hebben kwaliteitseisen aan opvang en begeleiding van kinderen met elkaar afgesproken in een keurmerk (kinderen in vrouwenopvang) en een normenkader (kinderen in maatschappelijke opvang).
De opbrengsten van methodische begeleiding
Leden van Valente zien kinderen als individuele cliënten met een hulpvraag. Kinderen krijgen daarom steeds vaker methodische begeleiding, bijvoorbeeld Veerkracht. Dit werkt, én brengt meer op dan het kost.
Informatiebronnen over intergenerationele overdracht
- Infographics ingrijpende jeugdervaringen (Augeo Foundation)
- Alles over Kinderrechten (Kinderrechtencollectief)
- Folders en checklijst ‘Het beste besluit voor het kind‘ (Kinderombudsman)
- Het verhaal over de eerste 1000 dagen van een mensenleven (Kansrijke Start)
- Hoe reageert het brein op stressvolle of onveilige situaties in het leven van kinderen en volwassenen? Bekijk de Breinbijsluiter (Augeo Foundation)
- Twee onderzoeken (hier en hier) naar de veerkracht van jongeren (CPB)
Hoe voorkom je de overdracht van problemen van ouders op hun kinderen? Waar kunnen hulpverleners op letten en wat kunnen zij doen? Beluister de podcast-aflevering van Valente over intergenerationele overdracht (Valente).
In beeld
- Hoe ziet een gezinsopvang er van binnen uit? Bekijk De Tussenvoorziening bij het Jeugdjournaal
- NPO verzamelde kijktips over intergenerationeel trauma
- Lees het interview over Veerkracht bij MO Den Bosch
- Hoe is het in een Oranjehuis? Tv-programma Five Days Inside ging naar Moviera Utrecht
Intergenerationele overdracht: een breed begrip
Intergenerationele overdracht gaat over huiselijk geweld maar ook over trauma en ander psychisch leed, armoede en bestaanszekerheid in het algemeen. Het gaat over het voorkomen van dit leed bij kinderen én over het herkennen van de gevolgen op latere leeftijd. Onze leden zien in de praktijk dat hun cliënten áltijd ontwrichtende gebeurtenissen hebben meegemaakt in hun jeugd.
In deze portretserie komen ex-gedetineerden in beeld: wat is het verhaal achter het strafblad?
Cliënten in de forensische zorg hebben niet zelden een verhaal waarin opgroeien met huiselijk geweld, trauma en andere psychische pijn de rode draad vormen. Ergens in detentie komt vaak een keerpunt – sommigen worden zelfs hulpverlener en zetten hun ervaring in als iets positiefs.
Waar in Nederland je wieg staat, heeft grote impact op je toekomstperspectief. De Volkskrant bracht het in beeld met een interactief artikel: Eens een dubbeltje, altijd een dubbeltje?
In Nederland zijn er meer dan 400.000 ouders met psychische problemen zoals een depressie, angst of een verslaving. Kinderen van deze ouders (KOPP/KOV) hebben het vaak extra moeilijk, en lopen een verhoogd risico om op latere leeftijd zelf problemen te ontwikkelen. Augeo Foundation maakte een infographic.
Ongewilde erfenis: intergenerationele overdracht van bestaansonzekerheid. De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving maakte een mooie bundel waarin 14 verhalen laten zien wat bestaansonzekerheid met je doet, en hoe moeizaam de weg hieruit in Nederland is.